Rối Loạn Nội Tiết – Tăng Prolactin: Vẫn có thể có thai tự nhiên?

Cố vấn chuyên môn:

BS. Danh Ánh Sáng, BS khám và điều trị hiếm muộn, IVF Phương Châu

Tăng prolactin máu là một trong những nguyên nhân rối loạn nội tiết hàng đầu gây vô sinh ở nữ giới. Bệnh thường được phát hiện khi người phụ nữ gặp rối loạn kinh nguyệt, không rụng trứng, đôi khi có đầu ti vú có tiết sữa hoặc khó có thai dù tuổi còn trẻ và sức khỏe sinh sản trước đó hoàn toàn bình thường.

Tuy nhiên, tin vui là: nhiều trường hợp tăng prolactin máu vẫn có thể có thai tự nhiên nếu được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh, hướng xử trí và khả năng làm mẹ khi mắc bệnh lý này.

1. Prolactin là gì? Vì sao tăng Prolactin lại nguy hiểm?

Prolactin là hormone do tuyến yên (thùy trước) tiết ra, với chức năng chính là kích thích tuyến vú sản xuất sữa sau sinh. Tuy nhiên, prolactin không chỉ dừng lại ở vai trò “hormone tạo sữa”, mà còn có ảnh hưởng trực tiếp đến hệ trục dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng (trục HPO) ở nữ và trục dưới đồi – tuyến yên – tinh hoàn ở nam.

Ở người bình thường, nồng độ prolactin dao động dưới 20 ng/mL ở nữ và dưới 15 ng/mL ở nam. Khi prolactin tăng cao bất thường, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái ức chế hoạt động phóng thích GnRH (gonadotropin-releasing hormone), kéo theo hậu quả:

– Ở nữ: Ức chế phóng noãn, kinh nguyệt thưa hoặc vô kinh, giảm ham muốn, vô sinh.

– Ở nam: Giảm testosterone, rối loạn cương, suy giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.

Ngoài ra, tăng prolactin còn gây rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng tâm lý, lo âu, trầm cảm kéo dài.

2. Nguyên nhân nào dẫn đến tăng Prolactin?

2.1. Nguyên nhân sinh lý (thường thoáng qua):

– Mang thai và cho con bú
– Căng thẳng tâm lý kéo dài
– Vận động cường độ cao hoặc thiếu ngủ

2.2. Nguyên nhân bệnh lý (cần can thiệp):

– U tuyến yên (Prolactinoma) – chiếm tỉ lệ cao nhất
– Suy giáp nguyên phát
– Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
– Tổn thương vùng dưới đồi hoặc chèn ép tuyến yên
– Sử dụng thuốc: thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, thuốc kháng dopamine…

3. Dấu hiệu nghi ngờ tăng prolactin máu

• Kinh nguyệt không đều, thưa kinh hoặc vô kinh
• Vô sinh không rõ nguyên nhân
• Có tiết sữa bất thường dù chưa từng sinh con
• Đau đầu, giảm thị lực nếu u lớn chèn ép thần kinh thị giác

Khi có các triệu chứng này, người bệnh sẽ được chỉ định xét nghiệm prolactin máu và chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng tuyến yên để chẩn đoán.

4. Có thể có thai tự nhiên khi bị Prolactinoma không?

Câu trả lời là: Có – nếu prolactin được chẩn đoán nguyên nhân và kiểm soát tốt.

5 Điều trị cá thể hóa – Không phải ai cũng giống ai

Tùy theo nguyên nhân, mức độ tăng prolactin và kế hoạch sinh sản của bệnh nhân, phác đồ điều trị có thể bao gồm:

– Thuốc ức chế tiết prolactin: Cabergoline, Bromocriptine – ưu tiên hàng đầu cho prolactinoma kích thước nhỏ.

– Phẫu thuật u tuyến yên nếu khối u lớn chèn ép thị giác hoặc không đáp ứng thuốc.

– Điều chỉnh các rối loạn nội tiết phối hợp như suy giáp, PCOS.

Với bệnh nhân mong con, cần kiểm soát prolactin về ngưỡng bình thường trước khi hỗ trợ sinh sản, tránh tình trạng chu kỳ thất bại do rối loạn trục hạ đồi tuyến yên

6. Khi nào nên ngưng thuốc và cố gắng mang thai?

• Sau khi prolactin về ngưỡng bình thường và kinh nguyệt trở lại đều đặn
• Có thể canh trứng tự nhiên hoặc theo dõi rụng trứng qua siêu âm
• Bác sĩ có thể khuyên ngưng thuốc ngay khi có thai hoặc duy trì liều thấp tùy tình trạng

7. Trường hợp cần hỗ trợ sinh sản

Dù đã điều trị ổn định prolactin, một số người vẫn không rụng trứng đều hoặc có thêm yếu tố hiếm muộn:

• Có thể cần hỗ trợ kích thích rụng trứng
• Làm IUI nếu tinh trùng chồng có các yếu tố bất thường nhẹ
• Làm IVF nếu dự trữ trứng thấp, tuổi ≥ 35 hoặc có nguyên nhân hiếm muộn phối hợp

Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Phương Châu, nhiều bệnh nhân rối loạn nội tiết do tăng Prolactin  sau điều trị đã mang thai tự nhiên hoặc chỉ cần hỗ trợ tối thiểu.

8. Trường hợp thực tế

Bệnh nhân T.P.T, 30 tuổi, vô kinh 8 tháng, xét nghiệm prolactin 120 ng/ml

• Chẩn đoán rối loạn nội tiết do tăng prolactin
• Uống Cabergoline 3 tháng, kinh trở lại bình thường
• Có thai tự nhiên sau 6 tháng điều trị, hiện thai kỳ 20 tuần

Bệnh nhân V.H.L, 34 tuổi, prolactin cao kéo dài, dự trữ buồng trứng giảm

• Điều trị nội tiết ổn, nhưng không rụng trứng tự nhiên
• Làm IVF, tạo 5 phôi, chuyển phôi đông thành công ở lần đầu
• Sinh bé gái khỏe mạnh, cân nặng 3.1 kg

9. Lời kết từ bác sĩ

Rối loạn nội tiết do tăng prolactin không phải là dấu chấm hết cho hành trình làm mẹ. Với phác đồ điều trị nội tiết đúng đắn và sự theo dõi sát sao, phần lớn bệnh nhân có thể phục hồi chức năng sinh sản – và thậm chí có thai tự nhiên.

Nếu bạn đang rối loạn kinh nguyệt, vô sinh chưa rõ nguyên nhân hoặc có dấu hiệu tiết sữa bất thường, đừng chần chừ – một xét nghiệm prolactin máu có thể là chìa khóa mở ra hướng điều trị đúng đắn.

Tại IVF Phương Châu, chúng tôi cam kết đồng hành cùng bạn – từ điều trị nội tiết đến hỗ trợ sinh sản – để hành trình tìm con không còn là nỗi lo đơn độc.

______________

IVF Phương Châu là đơn vị Hiếm muộn đầu tiên tại Đồng bằng sông Cửu Long đạt cùng lúc hai tiêu chuẩn kiểm định uy tín trên thế giới về tiêu chuẩn chất lượng bệnh viện (JCI) và tiêu chuẩn chất lượng riêng biệt cho Hỗ trợ sinh sản (RTAC)

Hotline: 0939 123 242

Địa chỉ: Lầu 1- BVQT Phương Châu, số 300 Nguyễn Văn Cừ (nối dài), An Khánh, Ninh Kiều, Cần Thơ

Link đăng ký khám: https://forms.gle/QXPmj6TVqD22eJU78

Zalo: https://zalo.me/3151939064448063345

Fanpage: https://www.facebook.com/ivfphuongchau

Tiktok: https://www.tiktok.com/@ivfphuongchau/

Tổng đài BVQT Phương Châu (24/24): 1900 54 54 66