Hiểu rõ để chiến thắng bệnh lý lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung là gì?

Nội mạc tử cung là lớp tế bào lót bên trong lòng tử cung, chịu sự tác động của nội tiết tố nữ, nội mạc tử cung thay đổi theo sự phát triển của nang noãn, sự thay đổi nội tiết, có thể dày lên và bong tróc theo chu kỳ kinh nguyệt.

Lạc nội mạc tử cung là tình trạng mô nội mạc tử cung lạc chỗ trong cơ tử cung hoặc ngoài tử cung như vòi trứng, buồng trứng, phúc mạc, trực tràng, bàng quan,….Tổn thương lạc nội mạc tử cung cũng đáp ứng với hormone, hoạt động theo chu kỳ gây ra quá trình viêm cấp sau đó mạn tính.

Biểu hiện của bệnh lý lạc nội mạc tử cung

Biểu hiện bệnh đa dạng và không rõ ràng như:

– Đau bụng nhiều khi hành kinh

– Đau bụng vùng chậu mạn tính

– Có khối vùng hạ vị gặp trong các trường hợp khối lạc nội mạc tử cung buồng trứng to

– Xuất huyết bất thường trong hoặc ngoài chu kỳ kinh sau khi giao hợp, đi tiểu hoặc đi tiêu

– Hiếm muộn

– Hoặc cũng có thể không có biểu hiện nào

Nguyên nhân gây lạc nội mạc tử cung

Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định.

Có nhiều giả thuyết được đưa ra, tuy nhiên, hiện nay giả thuyết được chấp nhận rộng rãi nhất là bệnh khởi phát bởi sự trào ngược máu kinh qua ống dẫn trứng.

Hiểu rõ để chiến thắng bệnh lý lạc nội mạc tử cung

Các phương pháp chẩn đoán

– Khám lâm sàng

– Xét nghiệm: Siêu âm, Chụp CT, MRI

– Phẫu thuật nội soi: có thể kết hợp chẩn đoán và điều trị

Biến chứng gây nên bởi bệnh lý lạc nội mạc tử cung

– Đau: nhiều mức độ từ nhẹ đến nặng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, thậm chí ảnh hưởng tâm lý của người phụ nữ sợ hãi mỗi lần hành kinh dẫn đến rối loạn lo âu, trầm cảm.

– Hiếm muộn:

+ Dính nặng vùng chậu, tắc, ứ dịch ống dẫn trứng có thể ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng và thậm chí chèn ép buồng trứng tại chỗ viêm dính

+ Rối loạn hoạt động cơ tử cung, ống dẫn trứng có thể ảnh hưởng đến quá trình di chuyển của giao tử, phôi, ảnh hưởng đến khả năng mang thai.

+ Viêm mạn tính:

+ Tăng nồng độ các chất trung gian hóa học của quá trình viêm trong các nang noãn cạnh lạc nội mạc tử cung liên quan đến giảm đáp ứng buồng trứng.

+ Nồng độ IL6 trong dịch ổ bụng ở các bệnh nhân lạc nội mạc tử cung tăng có thể ức chế khả năng di động của tinh trùng, và chính các chất trung gian gây viêm trong dịch ổ bụng có thể góp phần gây tổn thương DNA tinh trùng.

+ Ngoài ra mất cân bằng oxi hóa – oxidative stress, prostaglandin và cytokine có thể ảnh hưởng đến sự hòa hợp giữa noãn bào – tinh trùng, giảm sự phát triển của phôi và cản trở quá trình làm tổ của phôi.

+ Bất thường chức năng tuyến yên trong lạc nội mạc tử cung dự báo bất thường quá trình tạo phát triển nang noãn, giảm chất lượng noãn và/hoặc giảm khả năng tiếp nhận của nội mạc tử cung.

– Ảnh hưởng lên niêm mạc tử cung:

+ Giảm biểu hiện thụ thể của progesterone trong lạc nội mạc tử cung có thể gây ra tình trạng kháng progesterone.

+ Ở bệnh nhân lạc nội mạc tử cung và kháng progesterone, bất hoạt HSD17B2 làm tăng hoạt tính estrogen qua đó ảnh hưởng lên chức năng nội mạc tử cung.

+ Phụ nữ lạc nội mạc tử cung có nồng độ kháng thể kháng nội mạc tử cung tăng cao trong máu, các kháng thể này gắn với kháng nguyên bề mặt nội mạc tử cung có thể gây thất bại làm tổ.

+ Khó rụng trứng: Đôi khi nang noãn trải qua quá trình hoàng thể hóa nhưng không thoát màng để phóng noãn (luteinized unruptured follicle syndrome – LUF).

Các phương pháp điều trị

Không có biện pháp điều trị hoàn toàn lạc nội mạc tử cung. Mục tiêu của việc điều trị là giải quyết các triệu chứng và các vấn đề sức khỏe gây ra bởi lạc nội mạc tử cung như đau, vô sinh,…

– Điều trị đau: sử dụng thuốc giảm đau NSAID, hoặc nội tiết ngừa thai tổng hợp, progestin, danazol, GnRH angonist,…

– Điều trị hiếm muộn liên quan lạc nội mạc tử cung được tiếp cận theo 3 phương thức: điều trị nội khoa, phẫu thuật, hỗ trợ sinh sản và các kỹ thuật liên quan.

– Điều trị nội khoa: Có hai chiến lược:

+ Ức chế sự phát triển của nang noãn với mục đích gây vô kinh qua đó ức chế các tổn thương lạc nội mạc tử cung tăng sinh và phát triển, tăng khả năng sinh sản về sau

+ Kích thích nang noãn phát triển và phóng noãn.

Hiệu quả còn cần nhiều nghiên cứu thêm

– Phẫu thuật

Trước đây, phẫu thuật đóng vai trò mấu chốt trong điều trị hiếm muộn liên quan lạc nội mạc tử cung, giải quyết các khối u, tình trạng dính, tắc vòi trứng. Tuy nhiên, hiện tại phẫu thuật bóc nang lạc nội mạc tử cung buồng trứng ở phụ nữ hiếm muộn là vấn đề đang gây tranh cãi, do nguy cơ làm giảm dự trữ buồng trứng, giảm cơ hội có thai.

– Hỗ trợ sinh sản

+ Bơm tinh trùng vào buồng tử cung: áp dụng trên các cặp vợ chồng với tinh trùng bình thường và lạc nội mạc tử cung mức độ tối thiểu/nhẹ.

+ Thụ tinh trong ống nghiệm: áp dụng cho nhóm phụ nữ lạc nội mạc tử cung trung bình/nặng mang lại thành công tương đương với các nguyên nhân hiếm muộn khác.